تاثیر منفی آلودگی صوتی بر انسان (بخش اول:مقدمه)

با توجه به این عنوان، شاید مسئله واضح باشد! آلودگی صوتی برای انسان ضرر دارد! و عاملی منفی در بهره‌وری نیروی کار است! درست! اما باید ابتدا آلودگی صوتی، نوفه(نویز) را تعریف کنیم. سپس بتوانیم با اصول مهندسی و علمی اثرات احیانا منفی آن‌را بر انسان اندازه‌گیری و ارزیابی کنیم. آن وقت می‌توان گفت فهمیده‌ایم که نویز و آلودگی صوتی چه اثر مخربی دارد!

 اگرچه انسان به سر و صدا عادت کرده و با محیط پر سر و صدا تطابق پیدا می‌کند،ولی در حقیقت سر و صدا یک عامل خستگی بوده و ظرفیت کار انسان را چه در مشاغل فکری و محتاج به دقت بیشتر و روحیه شخص اثر کرده باعث اشکال در تطابق یافتن انسان با محیط کار و حتی با محیط خانواده و اجتماع نیز می‌گردد، که نتیجه آن باز کاهش بازده کار می‌باشد.

نویز(نوفه) چیست ؟ 

به هر صدای ناخواسته، صدمه زننده و یا منحرف کننده در فعالیت‌های انسان اثر می‌گذارد. پس نویز یک امر ذهنی یا سوبژکتیو است! یعنی بسته به اینکه انسان از فلان صدا برداشت آرامش‌بخش یا اعصاب‌خردکن دارد. مثلا ممکن است تماشای یک فیلم با صدای بلند یا تماشای فوتبال برای شما لذت بخش باشد، اما همسایه شما در حال ناسزا گفتن به شما باشد !

پس از نظر عینی یا اوبژکتیو، نویز با صوت هیچ فرقی ندارد! و این انسان است که این تفاوت را حس و ادراک می‌کند. برای کار و زندگی روزمره ما، منابع نویز(نوفه) کدامند؟

• هواپیما(فرودگاه)، خودروها و موتورسیکلت‌ها، راه‌آهن، مترو
• ماشین‌آلات راه‌سازی و صنعتی
• سیستم تهویه مطبوع، کولر، جاروبرقی، سشوار، پنکه، دستگاه تایپ، چاپگرها
• گفتگوهای بلند، حیوانات خانگی، استریوهای پخش، رادیو، تلویزیون، ادوات موسیقی، کنسرت‌ها، ورزشگاه‌ها
• کوبیدن میخ، استفاده از دریل، راه رفتن با کفش‌هایی با پاشنه سخت روی کف ساختمان

 تاثیر نویز بر انسان ؟

طبق تحقیقات وسیعی که در این زمینه انجام گرفته‌است سطح صدای زمینه در یک شهر ارتباط مستقیمی با تعداد افراد عصبی در آن شهر دارد و سطح نویز(نوفه) عامل بسیار مهمی در تولید و تشدید فشارها و تنش‌های عصبی و مشکلات فیزیولوژیک در انسان است. هر چه صدا زیرتر باشد،زیان آن از صدای بم با همان شدت بیشتر است.

اثرات و عوارض مخرب قرارگیری در معرض صداهای مزاحم به صورت زیر جمع بندی می‌شود:

• ضایعه دائمی در سیستم شنوایی
• اثرات صدا در چشم بصورت باز شدن مردمک چشم، کم شدن میدان دید، کم شدن قدرت تشخیص رنگ‌ها و از بین رفتن بینایی در شب
• ترشح غده تیروئید
• ضربان سریع‌‎تر قلب
• انقباض عروق و بالا رفتن فشار خون
• افزایش ترشح آدرنالین
• سرگیجه
• تاثیر روی زمان و کیفیت خواب
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• وارد آمدن فشار و التهاب حنجره به علت فریاد کشیدن در محیط‌های پر سر و صدا
• تحریک رفتارهای ضد اجتماعی، خشونت طلبی، افزایش نرخ حوادث کار، مختل شدن رشد شناختی در کودکان، کاهش فراخنای حافظه، اختلالات روانی، پرخاشگری، کاهش تمرکز، کاهش بازده‌ کاری

اگر انسان روزانه  چند ساعت در معرض صداهایی با شدت بیش از 120 دسی‌بل قرارگیرد، بعد از مدتی، عوارض دائمی ناشنوایی در وی ایجاد خواهد شد. اصواتی که شدت آن‌ها 35 تا 55 دسی‌بل هستند تقریبا صداهای طبیعی می‌باشند که انسان از شنیدن آن‌ها ناراحت نشده و به نظر صدای عادی و معمولی می‌آید.

حد قابل تحمل سر و صدا در کار فکری 75 دسی‌بل و در کار غیر فکری 85 دسی بل است. جدول زیر تاثیر تراز بلندی صداهای مختلف را بر انسان نشان می‌دهد.

ترازصدا        (dB)	تاثیر
150	از دست دادن ناگهانی شنوایی
120	دردناک
100	کاهش قدرت شنوایی در قرارگیری کوتاه مدت و آسیب دائمی در قرارگیری بلند مدت
90	قرارگیری طولانی موجب آسیب‌های شدید بر دستگاه شنوایی و وضعیت فیزیولوژیک بدن می‌شود.
65	قرارگیری طولانی موجب خستگی روحی و جسمی می‌شود.

جدول: تاثیر ترازهای صدای مختلف بر انسان

سوالی که به ذهن می‌رسد این است که آیا شدت 100 دسی‌بل موجب خستگی روحی و جسمی نمی‌شود؟ خب صد البته که می‌شود، البته کسی که ناشنوا شده باشد از آن پس دیگر نگران خستگی ناشی از تراز صدای 150 دسی‌بل هم نخواهد بود.

موضوع دیگر: مواردی که تحت عنوان عارضه‌های قرارگیری در معرض صداهای مزاحم عنوان شد، شامل همه نویزها و صداهای مزاحم بود، تقسیم بندی نویز در قسمت بعدی این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نویز و آیین نامه ها، ضوابط تصویب شده جهانی و کشوری

در کشورهای مختلف آیین‌نامه هایی لازم الاجرا برای حدود نویز مجاز تصویب شده‌است. نکته‌ی مهم این است که نخست، حدود نویز باید توسط تولیدکننده‌های نویز یعنی وسایل نقلیه عمومی و خصوصی، قطارها و هواپیماها و کارخانه‌ها رعایت شود. دوم، واحدهای ساختمانی اعم از مسکونی و تجاری نیز ملزم به ایجاد فضایی هستند که از نظر آکوستیکی، حدود نویز را رعایت کند.

نوع منطقه	روز از ساعت 7 الی 22        db(a)	شب از ساعت 22 الی 7 db(a)
منطقه مسکونی	55	45
منطقه تجاری-مسکونی	60	50
منطقه تجاری	65	55
منطقه ‌مسکونی-صنعتی	70	60
منطقه صنعتی	75	65

   جدول: حدود مجاز صدا در هوای آزاد ایران

نوع منطقه	حداکثر نویز زمینه db(a)
اتاق خواب	5530-35
اتاق نشیمن	35-40
کلاس درس	35-40
دفاتر اداری	55-60
استودیو خبری	کمتر از 30

 جدول: حدود مجاز صدا در فضای داخلی کانادا

با مراجعه به وبسایت (http://pollutionservices.tehran.ir)، می‌توانید وضعیت آلودگی صوتی مناطق تهران را به صورت آنلاین از طریق وبگاه سایت بررسی کنید.